Abstrakti
Roli i medias në shëndetin publik në kontekstin e Shqipërisë është tema kryesore e këtij studimi. Burimet e informacionit, duke përfshirë gazetat, radion, televizionin dhe mediat sociale, kanë një ndikim të rëndësishëm në perceptimet e publikut dhe sjelljet e lidhura me shëndetin. Studimi synon të shtojë informacion të saktë, të rrisë ndërgjegjësimin dhe të ofrojë këndvështrime të reja mbi praktikat dhe politikat e shëndetit publik në Shqipëri. Objektivi i këtij studimi është të kuptojë se si media, përfshirë platformat e mediave sociale, ndikojnë në politikat dhe praktikat e shëndetit publik. Në këtë hulumtim është përdorur një qasje meta-analitike (PRISMA). Gjithashtu, janë analizuar platformat dhe kanalet e mediave sociale në vend, si dhe përmbajtja dhe mesazhet e përdorura nga media shqiptare në raportimin e çështjeve shëndetësore.
Komunikimi efektiv dhe media luajnë një rol kyç në shpërndarjen e informacionit dhe promovimin e sjelljeve të shëndetshme në shoqëri. Të kuptuarit e funksionit të medias në komunikimin e shëndetit publik është thelbësor për adresimin e sfidave shëndetësore dhe promovimin e sjelljeve të shëndetshme në popullatë. Metodologjia e përdorur përfshin një rishikim sistematik dhe një meta-analizë. Peizazhi mediatik që ndryshon me shpejtësi në Shqipëri paraqet mundësi dhe sfida në kontekstin e shëndetit publik. Njohja e funksionit të medias në shoqërinë shqiptare dhe ndikimi i saj në komunikimin e shëndetit publik është e rëndësishme për zgjidhjen e sfidave shëndetësore dhe promovimin e zakoneve të shëndetshme. Media ka një ndikim të rëndësishëm në qëndrimet, veprimet dhe perceptimet e publikut për shëndetin. Analizimi i përmbajtjes dhe mesazheve mediatike të transmetuara përmes platformave të ndryshme mediatike mund të na ndihmojë të kuptojmë se si media ndikon në opinionin publik për çështjet shëndetësore. Politikëbërësit mund të përfitojnë nga një kuptim më i thellë i ndikimit të medias në opinionin publik për të marrë vendime të informuara në lidhje me politikat dhe veprimet e shëndetit publik. Duke shqyrtuar mbulimin mediatik dhe duke vlerësuar mesazhet e përcjella, ata mund të marrin vendime strategjike dhe të përmirësojnë efektivitetin e programeve të shëndetit publik. Në këtë kontekst, është e rëndësishme të kuptohet roli i medias në komunikimin e shëndetit publik në mënyrë që të zhvillohen strategji dhe veprime të ardhshme që do të çojnë në përmirësimin e rezultateve shëndetësore, duke analizuar përmbajtjen e medias, duke vlerësuar ndikimin e saj në perceptimet publike dhe duke hetuar implikimet për politikat e shëndetit publik. 
Fjalë kyçe: media, shëndet publik, komunikim, politika, praktika, pandemia e Covid-19.
Hyrje
Vitet e fundit, kontributi i medias në shëndetin publik ka marrë gjithnjë e më shumë vëmendje. Burimet e medias luajnë një rol të rëndësishëm në ndikimin e pikëpamjeve të publikut, përcjelljen e informacionit dhe ndikimin e sjelljeve të lidhura me shëndetin, duke përfshirë të dyja platformat e krijuara si gazetat, radion dhe televizionin, si dhe ato në zhvillim si mediat sociale. Rezultatet e shëndetit publik ndikohen ndjeshëm nga kapaciteti i medias për të rritur ndërgjegjësimin, për të paraqitur informacion të saktë dhe për të promovuar bisedën publike për çështjet shëndetësore. Aftësia e medias për të rritur ndërgjegjësimin, për të ofruar informacion të saktë dhe për të lehtësuar diskursin publik mbi çështjet shëndetësore ka implikime të rëndësishme për rezultatet e shëndetit publik. Shqipëria ka përjetuar një globalizim të shpejtë, përparime teknologjike dhe një tranzicion drejt një ekonomie të bazuar në treg, duke rezultuar në një mjedis mediatik gjithnjë e më të larmishëm dhe dinamik. Ky peizazh mediatik në ndryshim paraqet mundësi dhe sfida në kontekstin e shëndetit publik.
Analizë e mbulimit të mediave tradicionale dhe mediave sociale të çështjeve kryesore të shëndetit publik në Shqipëri
Ka disa çështje të mëdha të shëndetit publik në Shqipëri që janë mbuluar nga media tradicionale dhe media sociale. Ja disa prej tyre: COVID-19: Pandemia e COVID-19 ka marrë një mbulim të gjerë mediatik në Shqipëri.1 Media ka luajtur një rol kritik në sigurimin e komunikimit në kohë dhe të saktë të informacionit me publikun gjatë pandemisë.
Imunizimi i fëmijëve: Imunizimi i fëmijërisë ka qenë një temë diskutimi në Shqipëri, me besimin më të ulët të vaksinës lidhur me të pasurit e internetit/mediave sociale si burimi kryesor i informacionit shëndetësor. 2 Mbulimi shëndetësor në gazetat e përditshme: Një auditim i medias për çështjet e shëndetit në Shqipëri zbuloi se gazetat e përditshme mbulojnë çështje shëndetësore, por ka vend për përmirësim për sa i përket cilësisë dhe saktësisë së raportimit. 3 Liria e medias: Shqetësimet për pluralizmin dhe transparencën e medias kanë nxitur një përkeqësim të lirisë së medias në Shqipëri. Kjo mund të ndikojë në cilësinë dhe saktësinë e raportimit për çështjet e shëndetit publik. Fushata COVID-19: Gjatë pandemisë COVID-19, në Shqipëri u nis një fushatë që përdori fuqinë e mediave sociale për të dhënë fakte të rëndësishme dhe mesazhe jetëshpëtuese. Fushata përdori platformat shqiptare të mediave sociale si Facebook, Twitter dhe Instagram për të shpërndarë informacion dhe për të promovuar sjellje të shëndetshme. Kjo mund të ndikojë në politikat dhe iniciativat e shëndetit publik. Fusha e re e komunikimit: Platformat e mediave sociale si Facebook, Twitter, Instagram dhe YouTube po përdoren nga publiku për të komunikuar me njëri-tjetrin rreth çështjeve shëndetësore. Kjo mund të përmirësojë edukimin dhe ndërgjegjësimin e shëndetit publik. Gjithashtu, Instituti i Shëndetit Publik në Shqipëri, në bashkëpunim me Ministrinë e Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale, krijon; evente të ndërgjegjësimit shëndetësor në kuadër të ngjarjeve botërore sipas OBSH-së. Ata gjithashtu kryejnë fushata informuese dhe i publikojnë të gjitha këto në mediat sociale dhe faqet e internetit ku aksesohen lehtësisht nga përdoruesit, lexuesit dhe njerëzit e moshave të ndryshme. Ata gjithashtu dalin me deklarata publike dhe mesazhe informuese në media të rëndësishme. Fushat i përkasin temave të ndryshme, si muaji tetor, tetori rozë, ku thërrasin të gjitha gratë dhe vajzat për kontrolle rutinë, këshillojnë apo ofrojnë shërbime falas për të parandaluar apo kuruar në kohë. Të gjitha këto mesazhe ndërgjegjësuese në media shërbejnë për të mirën e shëndetit publik.
Ekzaminimi i sinergjive dhe dallimeve midis mediave tradicionale dhe mediave sociale në formësimin e perceptimeve dhe sjelljeve publike në lidhje me shëndetin
Mediat tradicionale dhe mediat sociale kanë role të ndryshme, por plotësuese në formësimin e perceptimeve dhe sjelljeve publike në lidhje me shëndetin në Shqipëri. Këtu janë disa pika kryesore nga rezultatet e kërkimit: Formimi i besimeve dhe praktikave kulturore: Mediat digjtale, përfshirë mediat sociale, ndihmojnë në formimin e besimeve dhe praktikave kulturore, të cilat mund të ndikojnë në rezultatet e shëndetit publik. Ekspozimi dhe angazhimi i mediave sociale ndikon në tonin, tendencën dhe përmbajtjen e perceptimeve dhe veprimeve publike në një sërë fushash, duke përfshirë shëndetin. 4 Rritja e komunikimit: media sociale ka përmirësuar komunikimin midis individëve dhe organizatave dhe ka potencialin për të rritur komunikimin e shëndetit publik. 5 Mediat sociale mund të përdoren për të informuar, edukuar dhe fuqizuar njerëzit rreth çështjeve shëndetësore, për të rritur shpejtësinë me të cilën dërgohet dhe merret komunikimi gjatë emergjencave ose shpërthimeve të shëndetit publik, për të mobilizuar partneritetet dhe veprimet e komunitetit dhe për të mbledhur të dhëna mbikëqyrjeje. 6
Përmirësimi i shëndetit të popullsisë: mediat sociale mund të inkurajojnë pjesëmarrjen e qytetarëve, të optimizojnë sistemet shëndetësore, të jenë një hapësirë interaktive për përhapjen e shkencës, të mbështesin politikat shëndetësore dhe të promovojnë sjellje të shëndetshme. Platformat e mediave sociale lejojnë shkëmbimin e informacionit në lidhje me shëndetin, promovimin e shëndetit, ndikimin e politikave dhe zhvillimin e marrëdhënieve midis praktikuesve të kujdesit shëndetësor dhe pacientëve. Shpërndarja e informacionit për promovimin e shëndetit: Mediat sociale mund të shpërndajnë informacione promovuese të shëndetit që ndikojnë pozitivisht në sjelljet shëndetësore, të tilla si ato që mund të reduktojnë përhapjen e sëmundjeve infektive. Mediat sociale mund të përdoren gjithashtu për të kuptuar perceptimet e publikut për çështjet shëndetësore dhe për të mbledhur të dhëna të mbikëqyrjes.
Konkluzione dhe rekomandime:
Media luan një rol vendimtar në shëndetin publik shqiptar, me mediat sociale që ndikojnë në sjelljet shëndetësore dhe formësojnë opinionin publik. Si mediat tradicionale ashtu edhe ato sociale duhet të trajtojnë çështje etike për të siguruar të vërtetën, besueshmërinë dhe respektimin e privatësisë. Sfidat përfshijnë përhapjen e dezinformatave, nevojën për informacion të saktë shëndetësor dhe potencialin që mediat të përjetësojnë pabarazitë shëndetësore. Profesionistët e shëndetit publik dhe politikëbërësit duhet të njohin fuqinë e platformave mediatike dhe t’i përdorin ato në mënyrë efektive. Hulumtimet e ardhshme duhet të vlerësojnë efektivitetin e fushatave dhe ndërhyrjeve mediatike dhe të eksplorojnë ndikimin e mediave sociale në sjelljet shëndetësore. Bashkëpunimi ndërmjet organizatave mediatike, platformave të mediave sociale, autoriteteve të shëndetit publik dhe shoqërisë civile mund të përmirësojë komunikimin e shëndetit publik.
Autore: Freskida Miloti
Referencat
1.World Health Organizations. (2020) Albania: Engaging with media to encourage accurate reporting on COVID-19 [online]. Available from: https://www.who.int/news-room/feature-stories/detail/albania-engaging-with-media-to-encourage-accurate-reporting-on-covid-19 [accessed: 12 September 2023].
2. National Library of Medicine. (2021) Childhood immunisation timeliness and vaccine confidence by health information source, maternal, socioeconomic, and geographic characteristics in Albania [online]. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8459480/ [accessed: 18 Jun 2023].
3. USAID. (2011) Media audit on health Issues [online]. Available from: https://pdf.usaid.gov/pdf_docs/PA00HX8H.pdf [accessed: 1 November 2023].
4. Plos One. (2021) Social media and public perception as core aspect of public health: The cautionary case of @realdonaldtrump and COVID-19 [online]. Available from: https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371%2Fjournal.pone.0251179
[accessed: 16 September 2023].
5. BMC Public Health. (2012) Adoption and use of social media among public health departments [online]. Available from: https://bmcpublichealth.biomedcentral.com/articles/10.1186/1471-2458-12-242 [accessed: 2 November 2023].
6. Center for Disease Control and Prevention. (2020) An Overview of Social Media Use in the Field of Public Health Nutrition: Benefits, Scope, Limitations, and a Latin American Experience
[online]. Available from: https://www.cdc.gov/pcd/issues/2020/20_0047.htm [accessed: 2 November 2023].
