Intervistë me Dr. Arben Tanka, Pneumolog
Vol 2. ISBN 978-9928-395-99-3, Shkurt, 2025
Dr. Arben Tanka është një pneumolog i njohur, i cili ka kontribuar në fushën e sëmundjeve të mushkërive. Ai ka përvojë të gjerë në diagnostikimin dhe trajtimin e patologjive të mushkërive, përfshirë astmën, bronkitin kronik, SPOK-un, dhe kancerin e mushkërive. 
Abstrakti:
Kjo intervistë synon të ofrojë një pasqyrë të thellë mbi sëmundjet e mushkërive, veçanërisht kancerin pulmonar, dhe faktorët e rrezikut që lidhen me këto kushte. Dr. Tanka, një specialist i njohur i sëmundjeve të mushkërive diskuton ndikimin e zakoneve të jetesës, faktorët gjenetikë, si dhe trajtimet më të fundit që ofrohen për pacientët. Ai gjithashtu analizon sfidat dhe mundësitë e trajtimit të këtyre kushteve në një kontekst klinik. Kjo intervistë ofron një kuptim të thelluar për pacientët dhe profesionistët shëndetësorë që merren me këtë problematikë të rëndësishme.
Fjalë kyçe: Sëmundje të mushkërive, kancer pulmonar, faktorë rreziku, trajtim, terapitë moderne.
Metodologjia
Intervista me Dr. Tanka u realizua në një sesion të drejtpërdrejtë ka si qëllim të ofrojë një perspektivë të bazuar në përvojën praktike dhe hulumtimet e fundit shkencore në fushën e sëmundjeve të mushkërive. Pjesëmarrësit u pyetën mbi faktorët e rrezikut, metodat e trajtimit dhe avancimet e fundit në këtë fushë. Përveç kësaj, janë përdorur referenca dhe literatura shkencore që mbështesin diskutimet e bëra.
Përmbledhje:
Ky artikull synon të eksplorojë ndikimin e sëmundjeve të mushkërive në shëndetin global, duke u fokusuar në avancimet e fundit në diagnozën dhe trajtimin e kancerit të mushkërive, bronkitit kronik dhe sëmundjeve të tjera pulmonare. Pjesëmarrës në këtë intervistë është Dr. Arben Tanka, një specialist i njohur në fushën e pulmonologjisë, i cili ndan mendimet dhe njohuritë e tij për faktorët e rrezikut, metodat e reja të trajtimit dhe arritjet në fushën e kërkimit shkencor.
Hyrje
Sëmundjet pulmonare përbëjnë një nga shkaktarët më të mëdhenj të vdekjeve në botë, me kancerin e mushkërive që është një nga më të përhapurit dhe më të vdekurit. Sipas statistikave të Organizatës Botërore të Shëndetësisë, çdo vit, miliona njerëz vdesin nga sëmundje pulmonare, ku duhani dhe ndotja e ajrit luajnë një rol të rëndësishëm në zhvillimin e këtyre kushteve. Mjekësia pulmonare ka bërë përparime të mëdha, por ende mbeten shumë sfida për trajtimin dhe parandalimin e këtyre sëmundjeve.
Intervista
Le të flasim për strukturën e mushkërive, funksionin dhe rëndësinë e tyre.
Mushkëritë janë organe vitale të sistemit kardiopulmonar dhe luajnë një rol thelbësor në shkëmbimin e gazeve. Ato përbëhen nga rrugët e frymëmarrjes, duke nisur nga kordat vokale, trakea dhe bronket, të cilat degëzohen në rrugët e vogla ajrore deri te alveolat, ku ndodh shkëmbimi i oksigjenit dhe dioksidit të karbonit midis gjakut dhe ambientit. Ky proces është jetik për metabolizmin dhe funksionimin normal të organizmit.
2. Cilat janë sëmundjet më të shpeshta që prekin mushkëritë?
Sëmundjet pulmonare ndahen në dy kategori kryesore:
• Sëmundjet akute: bronkiti akut, bronkopneumonia dhe pneumonia.
• Sëmundjet kronike: Sëmundja Pulmonare Obstruktive Kronike (SPOK), astma bronkiale, bronkoektazitë dhe fibroza kistike.
• Sëmundjet malinje: kanceri i mushkërive, i cili mbetet një nga shkaqet kryesore të vdekshmërisë nga kanceri në botë.
3. Pse e cilësoni kancerin e mushkërive si një “plagë” të shoqërisë?
Kanceri i mushkërive është një patologji me mortalitet të lartë, dhe në rreth 80% të rasteve shkaktohet nga duhanpirja. Përhapja e konsumit të duhanit, veçanërisht në moshën e adoleshencës, ka bërë që incidenca e këtij kanceri të mbetet alarmante.
4. A është në rritje incidenca e duhanpirjes?
Statistikat tregojnë se 75% e duhanpirësve e kanë filluar konsumimin e duhanit në adoleshencë. Duhani përmban mbi 7,000 kimikate, ku 70 prej tyre janë të njohura si kancerogjene. Sa më gjatë dhe sa më shumë të konsumohet duhani, aq më i madh është rreziku për zhvillimin e kancerit të mushkërive.
5. Cilat janë simptomat kryesore të sëmundjeve pulmonare?
Simptomat më të zakonshme përfshijnë:
• Kolla: e thatë ose me sekrecione, e cila mund të zgjasë në varësi të patologjisë.
• Sekrecionet: nëse ndryshojnë nga të bardha në të verdha ose jeshile, mund të tregojnë infeksion bakterial.
• Temperatura: e lartë dhe e zgjatur mund të sinjalizojë pneumoni ose bronkopneumoni.
• Vështirësia në frymëmarrje: veçanërisht në sëmundjet kronike si SPOK dhe astma.
6. Kur fillon plakja fiziologjike e mushkërive?
Plakja e mushkërive fillon pas dekadës së pestë të jetës. Funksioni pulmonar matet me spirometri, një test që përcakton kapacitetin e mushkërive për të thithur dhe nxjerrë ajrin.
7. Cilët janë faktorët që ndikojnë në plakjen e mushkërive?
• Duhanpirja: shkaktari kryesor i përshpejtimit të plakjes pulmonare.
• Ndotja atmosferike: hidrokarburet dhe grimcat e vogla në ajër dëmtojnë alveolat.
• Faktorët gjenetikë: ndikojnë në një përqindje më të vogël të rasteve.
8. Si mund të menaxhohet ky proces?
Faktori i vetëm që mund të modifikohet është duhanpirja. Politikat për uljen e ndotjes atmosferike janë të rëndësishme, por ndikimi i tyre është global. Personat që punojnë në mjedise të ndotura duhet të përdorin masa mbrojtëse si maska.
9. Cilat sëmundje pulmonare janë të trashëgueshme?
Astma bronkiale është një sëmundje me komponent gjenetik. Gjithashtu, kanceri i mushkërive mund të ketë një predispozitë gjenetike, por faktori kryesor mbetet duhanpirja.
10. Cilat janë metodat kryesore të diagnostikimit të sëmundjeve pulmonare?
• Radiografia e mushkërive: e rëndësishme për diagnostikimin e shumicës së sëmundjeve pulmonare.
• Skaneri i mushkërive: ndihmon në detajimin e patologjive dhe zbulimin e hershëm të kancerit.
• Spirometria: mat funksionin pulmonar dhe ndihmon në diagnostikimin e SPOK dhe astmës.
11. Çfarë është SPOK-u dhe si trajtohet?
Sëmundja Pulmonare Obstruktive Kronike (SPOK) është një patologji e pashërueshme që shkaktohet kryesisht nga duhanpirja. Ajo ndahet në dy lloje: bronkitin kronik dhe emfizemën pulmonare. Diagnostikimi bëhet me spirometri, ndërsa trajtimi përfshin përdorimin e inhalatorëve dhe rehabilitimin pulmonar.
12. Sa i rëndësishëm është rehabilitimi pulmonar për pacientët me sëmundje kronike?
Rehabilitimi pulmonar përfshin:
• Ushtrime fizike: për të përmirësuar funksionin respirator.
• Dieta e personalizuar: pacientët emfizematozë kanë nevojë për ushqim më proteinik, ndërsa ata me bronkit kronik për dietë të kontrolluar.
• Këshillimi psikologjik: për të përballuar kufizimet e sëmundjes.
13. Cilat janë risitë në trajtimin e kancerit të mushkërive?
Terapitë e reja përfshijnë imunoterapinë, e cila synon qelizat e dëmtuara duke ruajtur qelizat e shëndetshme. Po ashtu, teknologjitë diagnostikuese si PET-CT ndihmojnë në përcaktimin e përhapjes së tumorit dhe në zgjedhjen e trajtimit më të përshtatshëm.
Diskutim dhe konkluzione
Kjo intervistë ofron një pasqyrë të rëndësishme mbi faktorët e rrezikut, avancimet në trajtimin dhe sfidat që lidhen me sëmundjet e mushkërive, veçanërisht kancerin pulmonar. Pavarësisht përparimeve të bëra në diagnostikim dhe trajtim, sëmundjet e mushkërive mbeten një nga shkaktarët kryesorë të vdekshmërisë, dhe ende ka shumë sfida për të adresuar në fushën e parandalimit dhe trajtimit të tyre. Siç theksohet nga Dr. Tanka, edukimi dhe ndërgjegjësimi janë elemente kyçe për të përmirësuar prognozën e pacientëve dhe për të ulur incidencën e këtyre sëmundjeve.
Përfundimi
Trajtimi dhe parandalimi i sëmundjeve pulmonare ka bërë përparime të mëdha në vitet e fundit, falë avancimeve në teknologji, terapitë e reja dhe kërkimin shkencor. Sidoqoftë, për të ulur ndjeshëm shkallën e këtyre sëmundjeve, kërkohen më shumë përpjekje për edukimin e publikut për rrezikun e duhanpirjes dhe ndotjes, si dhe investime të mëdha në kërkimin dhe zhvillimin e trajtimeve inovative.
Botuar në Revistën ‘Diagnozë’
